تاثیر فیزیوتراپی در سالمندان چگونه می باشد

در این مقاله به تاثیرات فیزیوتراپی در سالمندان می پردازیم.
سالمندی جمعیت در ایران امری اجتناب ناپذیر است اما آنچه که نتیجه این رخداد غیر قابل اجتناب را تعیین میکند مدیریت پدیده جمعیتی و اتخاذ سیاستگذاریهای بهداشتی سالم است در کنار افزایش طول عمر باید فکری برای افزایش کیفیت سالهای زندگی کرد. اکنون شش میلیون و ۴۰۰ هزار سالمند بالای ۶۰ سال در ایران وجود دارد که این رقم ۸٫۳ درصد جمعیت کشور را شامل می‌شود. تغییرات صورت گرفته در دوران سالمندی این دوران را از بقیه عمر متمایز میکند. پیری کاهش قوای روانی و جسمی است که در اثر گذشت زمان روی می دهد.

سیستم ایمنی سالمندان ضعیف میشود به طوری که حساسیت نسبت به میکروبها و ویروس ها زیاد میشود بیماری های عفونی افزایش می یابد. در اثر ضعف سیستم ایمنی و اختلال عملکرد آن تکثیر خودسرانه سلولهای بدن رخ میدهد و بیماری هایی مانند سرطان و انواع رماتیسم زیاد میشود.

در غدد تناسلی افت عملکرد چشمگیری پیش می آید و محدودیت های جسمی باعث محدود شدن فعالیت جنسی میشود. میل جنسی در همه انسان ها پدیده ای طبیعی است و باید به اختلال در آن توجه شود. حتی اگر بیمار سالمند باشد. گرچه ارتباط زن و مرد در دوران سالمندی جنبه جنسی ندارد و بیشتر روابط عاطفی و وابستگی بین آنها مطرح است ولی داشتن رابطه عاطفی و زناشویی خوب در تحکیم ارتباط بین زن و مرد و داشتن احساس خوب موثر است. در خانم ها قطع فعالیت غدد جنسی، روند سریع تری دارد. تقریبا همه زنان علائم ناشی از یائسگی را با گرگرفتگی، بی حوصلگی و خشکی واژن تجربه می کنند که تا مدتی باعث آزار آنها می شود. در مردان کاهش میل جنسی روندی بسیار تدریجی تر دارد و تقریبا از حول و حوش ۴۰ سالگی شروع می شود و با افزایش سن هم شدت بیشتری پیدا می کند ولی در مردان امکان باروری همچنان وجود دارد. در مردان نیز مشکلی به نام یائسگی مردانه وجود دارد و سطح هورمون تستوسترون خونشان کاهش می یابد. قاعدتا این کاهش باید خیلی تدریجی و نامحسوس باشد ولی در بعضی از مردان کاهش زیاد است و باعث می شود نتوانند رابطه زناشویی موفقی داشته باشند.

قدرت کلیه ها در دفع مواد زائد کم میشود مواد زائد یا به خوبی دفع نمیشوند یا به سختی دفع میشوند.

در سیستم اسکلتی عضلانی تغییراتی رخ میدهد انعطاف پذیری بدن کم میشود و غضروف های مفاصل حالت طبیعی دوره جوانی را ندارند افراد مستعد استئوپروزیس و استوآرتریت و .. هستند. نداشتن فعالیت بدنی می‌تواند چرخه‌ای نادرست را پایه‌گذاری کند. زیرا یک فرد مسن که زندگی بی‌تحرک یا کم‌تحرکی دارد، مستعد ابتلا به یک سری از بیماری‌ها است که می‌تواند در نهایت استراحت در رختخواب را به او تحمیل کند. برآورد می‌شود یک فرد مسن که در رختخواب بستری است، هر روز حدود ۵ درصد از قدرت عضلانی‌اش را از دست می‌دهد. برخی از افرادی که احساس می‌کنند ضعیف هستند و به این بهانه از تمرین و ورزش اجتناب می‌کنند دچار تحلیل جسمی می‌شوند. تحقیقاتی وجود دارد که نشان می‌دهد تناسب استخوانی و عضلانی سلامتی را بهبود می‌بخشد و خطر ناتوانی و بیماری مزمن را کاهش می‌دهد.

با تغییر ساختار چربی بدن و کم شدن چربی زیر پوستی این بافت شروع به شل شدن و چروک برداشتن میکند همچنین به مواد خارجی و آفتاب حساستر میشود. ریزش موها بیشتر میشود و موها رو به سفید شدن می رود.

بیماری مهمی که در گوش سالمندان دیده می شود، همان کاهش شنوایی است. که به آن “پیرگوشی” می گویند. کاهش شنوایی بر کیفیت زندگی سالمند تاثیر می گذارد. در سالمندان کم شنوا، احتمال بروز مشکلات ذهنی و یادآوری وقایع نسبت به سایر سالمندان شنوا بیشتر است. کم شنوایی در سالمندان موجب انزوای اجتماعی و به دنبال آن بروز نقایص شناختی می گردد.

فیزیوتراپی در صادقیه

بویایی تحلیل میرود و حس چشایی ضعیف میشود. دندان ها تحلیل میروند و اختلال مفصل تمپورومندیبولار ایجاد میشود و فرد مستعد اختلالات گوارشی میشود.

کارآیی ریه کم میشود و فرد توانایی سابق برای انجام فعالیت ها را ندارد. فشار خون بالاست و کارایی قلب نیز کم میشود.

بدن سالمندان به داروها حساسیت بیشتری دارد وبا دوز کمتری نسبت به افراد جوان دچار آسیب و تغییرات هوشیاری و حواس میشوند.

عوارض بسیاری از تماس های شغلی با مواد آسیب زا پس از سالها بروز میکند که گاهی چون زمان زیادی از آنها گذشته به آنها توجه نمیگردد و باعث آسیب سالمندان میشود.

تغییرات دستگاه گوارش باعث تغییر حرکات گوارشی شده و تحمل این دستگاه را به مواد غذایی کم میکند بنابر این اسهال و یا یبوست و مشکلات دیگر گوارشی ایجاد میشود گاهی اعضای مجاور دستگاه گوارشی باعث مشکلات گوارشی میشود مثل مشکلات افتادگی اعضا لگن زنان که باعث یبوست، اسهال و یا انسداد ادرار و افزایش عفونتها میشود. در اثر ضعف در جذب غذا کمبود ویتامین ها و مواد معدنی ایجاد میشود.

در اثر کم شدن فعالیت بدنی و بی حوصلگی نیاز بدن به خواب کم میشود و در بعضی افراد باعث بی خوابی عذاب دهنده ای میگردد بی خوابی گاهی فقط با کم کردن خواب طی روز درمان میشود.

فیزیوتراپی در سعادت آباد

کدر شدن محیط های شفاف در چشم ها مثل عدسی چشم باعث آب مروارید میشود فشار داخل چشم به دلیل ضعف سیستم تخلیه و تولید مواد داخل چشم ها بالا رفته و استفاده از داروها نیز آن را تشدید میکند. شل شدن پوست پلک ها باعث محدودیت میدان بینایی میشود و حرکت پلک ها را محدود میکند تماس مژه ها با چشم باعث آسیب قرنیه میشود.

افراد سالمند از نظر عاطفی حساس و شکننده هستند و تغییرات مغزی، بیماری های روحی و فراموشی به این حساسیت دامن میزند.

فیزیوتراپیست ها در تیم توانبخشی به دلیل دانش جامع راجع به این طیف وسیع بیماری ها، توانایی مدیریت بهتری نسبت به سایر درمانگرها دارند. هدف ما این است ضمن توضیح مشکلات سالمندی، درمان فیزیوتراپی این اختلالات را نیز معرفی نماییم.

تغییرات فیزیولوژیک در فرآیند سالمندی
یک اعتقاد همگانی وجود دارد که با پیری ظرفیت جسمی و روانی انسان رو به کاهش میرود و بسیاری از افراد سالمند نیز این مهم را باور دارند اگر چه این اعتقاد تا حدی درست است اما پیشگیری یا استفاده از روش های جبرانی میتواند این تحلیل را کاهش دهد. یک مثال ساده برای این اتفاق استفاده از لنز های چشم اصلاحی برای اختلالات دوربینی افراد است.

انسانها معمولا به قله توانایی فردی و عملکردشان در سن ۳۰ سالگی میرسند. ظرفیت عملکردی بعد این سن رو به کاهش میگذارد که میزان کاهش آن به ژنتیک، ویژگی های سبک زندگی و مراقبت سلامتی فرد بستگی دارد. این تغییرات فیزیولوژیک سالمندی همگی با سرعت یکسان رخ نمیدهند. ضربان قلب تغییر زیادی طی این مدت نمیکند اما ضربان قلب هنگام انجام فعالیت جسمانی بیشینه به طور معنی داری کاهش می یابد که باعث کاهش عملکرد جسمانی فرد میشود. سرعت هدایت عصبی از سن ۳۰ تا ۸۰ حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد کم میشود در حالی که ظرفیت تنفسی بیشینه طی این مدت حدود ۶۰ درصد کم میشود. هیچ شکی وجود ندارد که انجام فعالیت های جسمانی به طور منظم و دقیق میتواند فرد سالم را کمک کند که ظرفیت مناسب عملکردی اش را حفظ کند.

اختلال حسی یکی از عوامل اصلی ناتوانی فرد طی سالمندی است همانطور که در ادامه بحث خواهیم کرد نقص بینایی، شنوایی و وستیبولار باعث مستعد شدن فرد برای افتادن و آسیب های متعاقب میشود.علاوه بر این میزان تعامل با محیط کم میشود و فرد توانایی تعامل خوبی با جامعه و اطرافیانش ندارد نتیجتا کیفیت زندگی سالمند به میزان قابل توجهی کم میشود.

بینایی
هر چه سن ما بالاتر میرود شفافیت لنز کم میشود و ضخامت آن افزایش می یابد. علاوه بر این پیر شدن لنز باعث ایجاد کاتاراکت میشود. محققین بر این باورند که دلیل ایجاد کاتاراکت تغییر در پروتئین لنز و کم شدن آنتی اکسیدانهاست. رتینا هم تحت تاثیر قرار میگیرد. گردش خون چشم برای فوتورسپتورها و اعصاب مرتبط به آن نیز کم میشود. نهایتا میدان دید بینایی مرکزی کم میشود و توانایی فرد برای انجام کارهای منیپولیتیو مثل خرد کردن میوه و سبزیجات هم کم میشود. توانایی افتراق اشیا و رنگ ها کم میشود که این اتفاق باعث میشود فرد پله و یا لبه فرش را خوب نبیند و به زمین بخورد. علاوه بر اختلال آناتومیکال چشم میزان درک بینایی مغز هم کم میشود یعنی حتی با وجود لنز گذاشتن فرد درک سابق از اشیا و رنگ ها را ندارد. توانایی تطابق چشم به فاصله کم و زیاد کم میشود. همچنین توانایی فرد سالم برای تشخیص صحیح اشیا در نورهای متفاوت کم میشود. برای افراد سالم تنها پس از گذشت چند ثانیه فرد این قابلیت را پیدا میکند اما در افراد مسن حدود ۱۵ دقیقه یا بیشتر طول میکشد تا بتواند تشخیص اش را پس از تغییر نور از محیط تاریک به روشن یا روشن به تاریک به دست بیاورد. این مورد مخصوصا برای فرد سالمندی که میخواهد شب به دستشویی برود بسیار خطرناک است یا وقتی که میخواهد به خرید روزانه برود و هوا بسیار آفتابی است.

نوشته هایی با رنگ های مختلف اصلا برای سالمندان مناسب نیست ترجیحا با رنگ های محدود باید توصیه ها و یا توضیحات را همچنین با فونت بزرگتر بنویسیم. علاوه بر این ها به دلیل اختلال حس عمقی و لمس و فشار فرد دچار سردرگمی بینایی میشود چون توانایی تشخیصش کم است و منابع مختلف پاسخهای گوناکونی میدهند و باید با فرد تمرینات جسمانی- شناختی انجام بدهیم.

اختلال شنوایی و وستیبولار
به دنبال سالمندی دژنریشن cochlear رخ میدهد و شنوایی فرد به خصوص در فرکانس های بالا کاهش میابد و در ادامه شنوایی فرکانس پایین نیز کم میشود. علاوه بر این توانایی تمایز بین صداها کم میشود. از دست رفتن شنوایی معمولا به صورت قرینه در هر دو گوش نیست و به همین دلیل فرد در پیدا کردن منبع صدا دچار مشکل میشود که این اختلال باعث میشود فرد نتواند منبع صدای یک ماشین یا یک خطر را سریع تعیین کند و خود را از آسیب دور کند. تاخیر در پیدا کردن جهتی که آسیب ممکن است روی دهد باعث میشود فرد نیاز به حرکت سریعتری نسبت به معمول داشته باشد و از آنجا که فرد این سرعت را ندارد زودتر می افتد. به این افراد باید حتما توصیه شود مرتبا تست شنوایی انجام دهند و وسایل کمک شنوایی مثل سمعک را همواره همراه خود داشته باشند.

کاهش سرعت هدایت عصبی در گوش و سیستم عصبی مرکزی باعث میشود که زمان پاسخ شنوایی طولانی تر شود در اینگونه موارد اگر ذهن فرد با چندین چالش مواجه شود از آنجا که سرعت پردازش پایین است سالمند تنها گیج میشود و نمیتواند پاسخ صحیح بدهد. خیلی از درمانگرها این اتفاق را با دمانس و زوال عقل اشتباه میگیرند در حالی که در این سالمند فقط نقص شنوایی رخ داده و با درمان آن علائم به سرعت بهبود می یابد.

سیستم وستیبولار از اوتریکول و ساکول و سه کانال نیم دایره تشکیل شده که به فرد توانایی درک جهت سر نسبت به بدن را میدهد. برای همین عملکرد نرمال سیستم وستیبولار برای اینکه فرد استبیلیتی سر را حین فعالیت های حرکتی حفظ کند ضروری است و اطلاعات وستیبولار با اطلاعات بینایی و حس عمقی اینتگره میشود و همگی باعث پاسخ تعادلی مناسب میشود. در سنین حدود ۷۰ سالگی ۴۰ درصد سلول های عصبی وستیبولار کم میشود. سالمندی اجزای سیستم وستیبولار باعث کاهش ورودی داده های وستیولار و نتیجتا وابستگی سالمند به بینایی بیشتر و پروپریوسپشن به میزان کمتری میشود. در بخش تعادل روش های برخورد با این مشکلات به طور مفصل توضیح داده خواهد شد.

اختلال بویایی و چشایی
با سالمندی توانایی چشایی فرد به طور قابل توجهی گاهش می یابد. به همین خاطر نیاز های تغدیه ای فرد باید در نظر گرفته شود تا فرد رژیم غذایی مناسبی داشته باشند. در حالتی که فرد خودسرانه تغذیه اش را متناسب با کاهش حس چشایی اش تنظیم میکند شکر و نمک بیشتری به غذاهایش اضافه میکند که در نتیجه این اتفاق شانس intolerance گلوکز و هایپرتنشن افزایش می بابد. حس بویای هم کم میشود از انجایی که بو و مزه غذا علت اشتیاق ما به غذاست سالمندان اغلب دچار بی اشتهایی میشوند و همین بی اشتهایی مزید بر علت میشود و باعث از دست رفتن بیشتر حواس میشود. این تغییرات اهمیت در نظر گرفتن تغذیه در حیطه فیزیوتراپی را به اثبات میرساند.

به افراد سالمند توصیه میکنیم جهت بهبود اشتها غذا را به خوبی تزئین کنند تا جایگزین کاهش حس بویایی و چشایی شود. همچنین از آنجا که حس بویایی کم شده و احتمالا سوختن غذا بیشتر است آلارم بگذارند گاهی توصیه های بسیار ساده نیز باعث بهبود کیفیت زندگی میشود و بهبود کیفیت زندگی و مستقل ماندن فرد هدف اصلی است.
فیزیوتراپی در تهرانپارس
فیزیوتراپی در رسالت